nusabali

Subak Madé Barni

  • www.nusabali.com-subak-made-barni

Madé Barni pungkusina torisé ento. Ia ngaku uli Italia. Adan sujatiné tusing seken tawang tiang. Sakéwala, ia melah gati makrama ajak reraman tiangé. Reraman tiangé demen tekén tetamian Bali. Demen pesan munduhang rontal-rontal ané langah demenina tekén cerik-ceriké buka tiang. Sesai ka umah reraman tiangé sangkan leket gati ajak tiang. 

Sedeng melaha, umah tiangé paak tekén carik. Subaké masi melah. Amangkinan enu ada yéh majalan melah. Buina nyak ngaé pararem désan tiangé tusing dadi cariké magenti baan beton. Mirib séngeh masi panuaan tiangé, yén makejang dadi umah dija lantas ngalih pangupajiwa. Tanah yén suba adep sinah pipisné lakar énggal telah. Kenehé sayan-sayan liu panagihné. Pipis telah, tanah carik tusing gelah buin. 

Pepes ajak tiang ka cariké. Demen I Barni ningalin yéh nelehdeh di jelinjingé, padiné sedek embud. Élag-élag punyan padiné tempuh angin buka élogan igel-igelan Baliné. Ia moto ada masi rekama. Ada tepukina anak sedek mabiakukung. Ada masi tepukina lelakut sedek anggut-anggut tempuh angin. Di kubuné dingeha ada sampi ngroncong sedek ngilag padang gajah. Di samping kubuné, ada pinekan mapincer tempuh angin. Ia klangen nepukin indiké ento.

“Madak subaké apang tetep ada di Bali,” kéto ia ngrieng tekén tiang. Ia suba pepes ngilehin gumi Bali. Liu tepukina cariké suba ilang magenti dadi paumahan. Pura Subaké suba ilehina tekén wangunan mabeton. Yéh subak suba tusing ada, telabah suba dadi got katekepin baan beton, dadi trotoar. Ia ngédéngang Hp-né misi gambar carik Bali asri dugasé ipidan. Gambar anak mamula padi, gambar anak manyi padi Bali, ada anak negen padi Bali, padi ané suba sayan kéweh tepukin jani. Jani, liunan padi éndep-éndep. Yén padi Bali tegeh-tegeh, rasané melah gati. Ia ngaku maan gambar buka kéto di Ubud. Tiang tuah manggutan dogén.

“Madak apang tetep ada subak dini,” kéto tiang nyautin. Ia kenyem. Mirib ia demen krana tepukina tiang demen ada subak. Di sanjané, makumpul ajak reraman tiangé. Ia mlajah mawirama, mlajah mamaca rontal. Tiang lek jatiné. Anak uli duranagara mlajah mamaca rontal. Tiang mantas dadi tukang pabalih dogén.

Madé Barni nulis sakancan ané tepukina di subak. Ia nulis indik ngawit najuk padi. Ia nulis indik adan-adan padi. Ia nulis indik déwasa ngawit mamula padi. Ia nulis adan-adan mrana. Sakancan ané idup di cariké tulisa, adan capung, adan kedis, kanti adan upacara lan upakara di cariké, apang sayan seken, ia masi ngawewehin baan poto. Ia nyambat tulisané ento lakar abana ka Italia. Tiang demen krana sayan limbak panawang anaké uli duranagara tekén subaké di Bali. Jailin tiang, “Subak Madé Barni anggon murdhané.”

Ia nyautin baan kedék, “Saja masi melah murdhané.” 

Dibi sanjané suud nutur kangin kauh sinambi matuakan, Madé Barni ngorahang lakar ka Italia. Koné, suba wanengan apang ka Italia. Kampusné ditu suba ngorahin apang ka Italia. Tiang tusing bani jadelin mirib tugasné suba pragat. Ia tuah nyambat manian lakar teka buin ka Bali, ka désan tiangé.

Neked di Italia, ia ngédéngang poto-poto subak, carik, lan tetajukan padi di désan tiangé muata di majalah di panegarané. Tiang bareng demen krana désan tiangé sayan-sayan liu ané nemenin. I Barni masi nyambat timpal-timpalné lakar ka Bali, lakar ningalin subak, ningalin carik lan kauripan di cariké. Suba liu koné meled nawang subak di désan tiangé. Ortaang tiang masi indiké ento tekén krama lan timpal-timpal tiangé ané pepes ajak matuakan. Makejang pesu ajumné. Ngajumang déwékné. “Yén lénan tekén beli dadi pakaséh tusing buka kéné melah subaké,” Bapa Putu Jaya ngajumang awakné ané dadi pakaséh. “Ento sakancan ané gaénin beli makejang jani pada demen.” Tiang anggut-anggut dogén krana saja masi buka munyiné. Sasukat Bapa Putu Jaya ngisiang nyak sayan ngamelahang subaké. Yéh tetep ada, tusing ada matungkas ulian yéh. Makejang nganutin kecoran lan linggah carikné.

Mirib baan sayan liu ané nawang subak lan carik di désan tiangé melah, prajani sayan liu anaké teka nakonang lakar meli carik. Sakancan sebeng jelema teka di désan tiangé. Makejang ngaba mobil ané mael-mael lan malengis. Tiang maakin dogén suba jejeh. “Pak dija ada anak ngadep tanah dini?” kéto ada matakon tekén tiang sada buka degag sebeng lan munyiné. Sarun-sarun tiang, buka tusing dingeh patakoné. Mirib baan mrasa awakné ngelah, buka kéto mamunyi tekén anak uli désa. Jeg kagedinin. “Jelema kakéné bakat runguang,” tiang ngrieng padidi tusing katolih buin muané.

“Jelema tusing nawang sikut mamunyi. Kadéna ulap awaké tekén pagelahanné.” Tiang nyaru-nyaruang awak. Sagét ada krama ané gumanti demen ngamaklarin tanah tepukina. Béh alus gati sebengné.

“Ngrereh sira Pak?”

“Lakar meli tanah dini.”

“Ooo, nggih driki wénten tanah jaga adola. Ngereh kudang ara?”

“Aétar.”

“Aétar Pak? Jaga anggén napi?”

“Lakar ngaé hotél.”

“Pas pisan Pak. Nika ring baléran subaké wénten bukit. Saking drika mapawasan sami becik kanten.”

Prajani égar kraman tiangé mara lakar maan pipis ulian ngamaklarin tanah. Saja pesan, énggal laku tanah di bukit désan tiangé. Tusing buin ngantiang bulan suba majujuk wangunané marupa hotél lan réstoran. Sayan liu jani nekain désan tiangé. Sayan liu jani torisé nawang désan tiangé. Sayan liu jani carik di désan tiangé gelah anak lén. Sayan nyenikang yéh subak tiangé jani. Di bukité, suba majéjér umah toris, tanah ané ipidan ngupapira idup kraman tiangé, jani suba magenti goba. Suba magenti pagelahan.

Petengé dibi, sagét ada WA uli I Barni. Ia ngorahang lakar ka désan tiangé, lakar nuréksain subak di désan tiangé. Ia koné maan tugas neliti indik subak krana subak di désan tiangé kaloktah di duranagara. Dadi ngon-ngonan di duranagara. 

Meled tiang ngorahang kasujatiané ané ada di subak tiangé, sabilang lakar ngwales liman tiangé tanmari ngejer pramangkin. 7

Komentar